هنر اصیل ایرانی سفالگری و نقوش روی سفال

فهرست

مقدمه ۵

فصل اول ۸

۱- اهمیت هنرهای ایران (تزئینات و آرایه ها) ۸

۲- سفال و سفالگری معرف فعالیت جوامع بشری ۱۶

تعریف سفال: ۱۹

سفال ایران در دوران پیش از تاریخ ۲۰

تزئین بر روی سفال پیش از تاریخ ایران ۲۱

سیر تحول سفال از پیش از تاریخ تا عصر حاضر در ایران ۲۳

الف- مناطق مهم باستانی در ارتباط با سفال ۲۷

شوش I به تفکیک لایه ها ۳۶

۳- چگونگی شکل گیری نقوش تزئینی (آرایه های حیوانی) بر سفال ۴۱

۴- مفاهیم نقوش حیوانی در سفالینه های کهن ایران ۴۶

مفهوم نقش بزکوهی: ۵۹

قوچ: ۶۰

مفهوم نقش اسب: ۶۰

مفهوم نقش پلنگ: ۶۲

مفهوم نقش مار: ۶۲

مفهوم نقش ماهی: ۶۳

مفهوم نقش آب: ۶۳

مفهوم نقش پرنده: ۶۴

فصل دوم ۶۶

۱- نقش برجسته و نمودهای آن در هنر ایران ۶۶

۲- تکنیک های اجرای نقش برجسته بر سفال ۷۱

الف- موادو مصالح ۷۱

ب- ابزار: ۷۲

ج- طرح ۷۲

د- اجرا ۷۳

ه- پخت ۷۴

فصل سوم ۷۵

گزارش کار عملی: ۷۵

منابع و مآخذ ۷۹

مقدمه

موقعیت جغرافیایی ایران بگونه ای است که همواره مورد سکونت انسانها از هزاران سال پیش از تاریخ قرار گرفته است. نجد ایران مثلثی است بین دو فرورفتگی خلیج فارس در جنوب و دریای خزر در شمال. کوههای مغرب یا سلسله زاگراس از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد یافته است و سلسله جبال البرز در قسمت شمالی مثلث مذکور قرار گرفته است.

به شهادت تاریخ و گواهی باستانشناسانی که از سالها قبل از این، در مناطق مختلف و بر روی آثار بجای مانده از ایران باستان کند و کاو می کردند نجدایران از جمله اولیه نواحی سکونت بشر اولیه بوده است. در قسمت داخلی نجد ایران از جمله مناطقی که مورد سکونت قرار گرفته است دشت پهناور خوزستان یا سوزیانای  قدیم است این دشت که در قسمت جنوب غربی قرار گرفته است همان امتداد دشت بین النهرین است.

تحقیقات باستانشناسی نشان داده است که انسان عهد حجر که تازه از کوه فرود آمده و در دشت سکونت گزیده بود بر روی مسیر کمانی شکل اطراف کویر نمک واقع در مرکز ایران ساکن شد. (هزاره پنجم ق.م) از جمله قرارگاههای انسانی بر روی این مسیر سیلک کاشان، قم، ساوه، ری و دامغان است.

بشر اولیه تا زمانی که یکجا نشینی را آغاز نکرد نتوانست به طور مطلوب از صنایع مختلف از جمله سفالگری، کشاورزی، دامداری و غیره بهره لازم را ببرد. اگرچه باستانشناسان، قدیمی ترین ظروف گلی حرارت دیده را به هشت هزار ق.م نسبت می‌دهند و نمونه آن در غار کمربند در نزدیکی بهشهر بدست آمده لیکن سفالهای این دوره ضخیم، کم پخت، شکننده، خشن، قهوه ای رنگ و بدون نقش است و در آن مقدار زیادی علف به عنوان شاموت  بکار رفته است و این نشاندهنده آن است که سفال در این سالها در مرحله ابتدایی پیشرفت خود بوده است و احتمالاً مدت زمان زیادی از استفاده پوسته کاسه ای گیاهان و قطعات سنگی با سطح مقعر به عنوان ظرف نگذشته بوده است.