بررسی وضعیت اقلیمی بندر انزلی

فهرست مطالب

مقدمه

- پیشگفتار

- فصل اول:

- موقعیت ۱

- حدود موقعیت ۳

- پیدایش و سوابق تاریخی بندر انزلی ۴

- وجه تسمیه، نام شهر

- تاریخچة شهرستان بندر انزلی ۵

- مراکز تاریخی و باستانی ۶

- محلات ۷

- طوایف ۹

- زبان و لهجه ۱۳

- جاذبه‌های طبیعی ۱۴

- رودهای شهرستان بندر انزلی ۳۸

- آبهای زیرزمینی شهرستان بندر انزلی ۳۸

- میزان بهره‌برداری از آبها و احداث سدها ۴۰

سد سفید رود

سد خشکه بیجار

فصل چهارم:

- توپوگرافی ۴۲

- خاک‌شناسی ۴۳

- پوشش گیاهی ۴۵

- کاربردی اراضی ۴۵

- کشاورزی و اجرای کشاورزی شیمیایی ۴۶

- مدیریت حوزه آبخیز یا آبخیز‌داری ۴۸

فصل پنجم:

- هیدروگرافی و لایروبی ۵۲

- استعداد نیروی انسانی ۵۳

- تجهیزات ۵۴

- توسعه و پیشگیری ۵۶

- برآورد نیازهای تجهیزاتی و نیروی انسانی در سال‌های آتی ۵۷

- هیدرولوژی ۵۸

فصل ششم:

- تالاب انزلی ۶۲

- تالاب انزلی، چشم و چراغ طبیعت ایران ۶۳

- خلیج «تالاب، مرداب» انزلی ۶۴

- حدود تالاب ۶۴

- اندوختگاه‌های تالاب انزلی ۶۷

- رودها و زهکشهای طبیعی وارد به تالاب ۷۰

- اکوسیستم مرداب انزلی ۷۱

- بهره‌برداری از مرداب انزلی ۷۳

- پروژه‌های حفاظتی تالاب انزلی ۷۴

- DOE 75

- عوامل مؤثر در تغییرات و تخریب تالاب انزلی ۷۵

پیشگفتار

 ریشة علم جغرافیا از زمانی نشات گرفت که انسان خود را شناخت و این سئوال برای او مطرح شد که در کجاست و چگونه باید به حیات خود ادامه دهد.

از جغرافیا علمی همیشه به عنوان دانش خلاق در جهت رفاه انسان و بهبود محیط زندگی او استفاده نشده است. از جبر طبیعت و جبر جغرافیا در نژادپرستی و مسایل ژئوپلتیک برداشت نابخردانه شده و از جغرافیای علمی در توسعه طلبی ملتها و گسترش فضای حیاتی آنها نابجا بهره‌گیری و در رابطه انسانها با طبیعت عوامل تاریخی، اجتماعی و حتی روانی فراموش گردید. بدین ترتیب در نیمة اول قرن بیستم جغرافیای علمی یا کاربردی، خود را با مفاهیم ژئوپلتیک توام گردیده و در تملک نظامی و سیاسی سرزمین‌ها گام برداشت. در همین دوره بین جغرافیای توجیهی با جغرافیا علمی که به خدمت سازمان‌های نظامی، سیاسی و اقتصادی دولت‌های استعماری درآمد، توازن و هماهنگی اساسی دیده می‌شود.

جغرافیای کلاسیک به تشریح می‌پردازد ولی جغرافیای کاربردی در جستجوی وضع‌ آینده ناحیه است، جغرافیای کاربردی به جای اینکه به بررسی یک نکته خاص بپردازد از نظر عمران محیط روستایی و یا شهری به تجزیه و تحلیل پرداخته و به عبارت دیگر جغرافیای کمی است.

مقدمه

کتابچه بررسی وضعیت اقلیمی بندر انزلی به عنوان پروژه (پایان نامه) مع‌الوصف مجموعة حاضر محصول پژوهشهایی است که اینجانب آزاده مستعلی دانشجوی دورة کارشناسی کارتوگرافی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری در زمینه بررسی وضعیت اقلیمی شهرستان بندر انزلی از نظر خاک و زمین‌شناسی و آب و هوا و ریزش باران و هیدروگرافی و در آخر نیز اشاره‌ای به مرداب انزلی به انجام رسانده‌ام. که این مطالب را با استفاده از کتابها و رساله‌ها و مراجعه به مراکز  مختلف اداری و دولتی و مراجع مختلف و استفاده از منابع موثق توانسته‌ام این اطلاعات را جمع‌آوری نموده و در اختیار شما عزیزان بگذارم. امید است که مورد قبول شما خوبان و دانش پژوهان عزیز قرار بگیرد و کمی و کاستی آن را نادیده گرفته و از آن بهره‌ای ببرید.

در ابتدا لازم است کمی شهر بندر انزلی را توصیف کنم.

بندر انزلی شهری زیبا است که در استان گیلان قرار گرفته و از شهرستان رشت به این شهر رفت آمد می‌شود که این شهر یک شهر توریستی و زیبایی است که همه ساله افراد زیادی برای تفریح و سیاحت و دیدن نقاط زیبای آن به این شهر سفر می‌کنند. این شهر حدود ۳۳ کیلومتر از شهرستان رشت پایتخت استان گیلان فاصله دارد. بندر انزلی که در قدیم به بندر پهلوی معروف بوده و عروس بندرها نامیده می‌شده است از آب و هوایی گرم و مرطوب برخوردار است که در کنار دریای خزر می‌باشد و بندری تجاری و قابل اهمیت از لحاظ منابع و منافع کشوری می‌باشد و بسیاری از صادرات و واردات از طریق این بندر صورت می‌گیرد و کشتیرانی در این شهر حائز اهمیت بسیاری می‌باشد.

که من در این رساله به بررسی وضعیت اقلیمی این شهر پرداخته و اطلاعاتی را در مقوله جغرافیا از این شهر تاریخی و بیاد ماندنی تهیه نموده‌ام.

 فصل اول موقعیت :

با بررسی‌های زمین‌شناسی، حدود ۱۵۰۰۰ سال پیش، جزیره‌ای از سطح آب دریای خزر، سربرآورد که بعدها به نام انزلی نامیده شد و به عنوان مهمترین بندر سواحل جنوبی دریای خزر و ایران معروف گردید.

این جزیره بر اثر فعل و انفعالات جوی و سایر عوامل طبیعی، به صورت حالیه از دو قسمت انزلی و غازیان شکل گرفت و کانالی بین این قسمت ایجاد گردید که آب چهار رودخانه از شرق (سوسرروگا ـ پیر بازارروگا ـ راست خاله ـ و نهنگ روگا) و یک رودخانه از غرب (شنبه بازارروگا) از طریق آن به دریا وارد می‌گردد.

انزلی مهمترین بندر ایران در ساحل دریای خزر است که در ساحل جنوب غربی این دریا در آخرین قسمت شرقی زبانه‌ای که مرداب را از دریا جدا می ‌کند قرار دارد.

گملین در سال ۱۷۷۱ در مورد انزلی چنین می‌نویسد:

شهر انزلی یا به طوری که روشها نوشته‌اند به دو قسمت قدیم و جدید تقسیم می‌شود. در قسمت قدیمی جزایر و ارامنه ایرانی کسی سکونت ندارد و در قسمت جدید بازرگانان روسیه و ارامنه تابع روسیه زندگی می‌کنند.

در قدیم تمام خانه‌ها بدون استثنا از جگن «نوعی نی» ساخته شده بود. به دلایل زیادی که جای شگفتی باقی نمی‌گذارد به نظر  میرسد که قدمت این بندر بیش از پنجاه سال نمی‌باشد. به سبب اینکه بناهای آن با چنین وسیله ساده ای ساخته شده. حریق در آنجا خسارت زیادی به بار آورده است. کلبه‌ها یا دکانهای چوبی این بندر در معرض همه نوع رطوبت ناشی از اختلافات جوی می باشد و چون این رطوبت بدون هیچ واسطه‌ای به آنها میرسد نمیتواند بی‌ضرر باشد.

کلیسای ارامنه در میان دو قسمت قدیم و جدید شهر واقع شده است. شهر در طول ساحل امتداد می‌یابد و به صورت جاده طویلی است که به وسیله چندین جاده قطع می‌شود و این همان جای است که خلیج شروع میشود و در زیر به دو شاخه که به هم متصل است تقسیم می گردد. آب عده‌ای از رودخانه‌ها به این خلیج می‌ریزد.

این خلیج تقریباً انزلی را به صورت جزیره‌ای در آورده است که شامل تعداد زیادی دهکده می‌باشد.

در گذشته عده‌ای از مردم از طریق کشاورزی و عده دیگر از راه قایقرانی امرار معاش می‌کردند.

خاک انزلی ماسه‌ است و همین خاک است که ساختمان بناها را به صورتی محکم و سخت در می آورد ولی از طرف دیگر در فصل پائین این منطقه بارانهای فراوانی دارد خسروخان گرجی که در سال ۱۲۳۰ هجری که گیلان را داشت بناهای زیادی در آنجا ساخت که از جمله می توان پارک توپخانه، قورخانه، دیده بان (چراغ دریائی)، چند حمام و بازار کوچکی شامل دوازده دکان ر ا نام برد و باغی هم به نام باغ شاه در میان پشته ساخت.

حدود موقعیت:

بندر انزلی دارای ۳۷ درجه و ۲۸ دقیقة عرض شمالی و ۴۹ درجه و ۲۸ دقیقة عرض شمالی و ۴۹ درجه و ۲۸ دقیقه طول شرقی است. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵- است و از  شمال به دریای خزر ـ از جنوب به مرداب انزلی ـ از مشرق به خمام و رشت ـ از مغرب به منطقه طوالش محدود می‌شود. در سال ۱۳۷۰ هـ . ش جمعیت مرکز شهرستان ۶۹۷/۶۴ نفر و جمعیت کل شهرستان ۲۷۵/۱۲۲ نفر و دارای یک شهر و یک بخش و دو دهستان مشتمل بر سی و چهار  آبادی است  و به دو قسمت تقسیم می‌شد محلات قدیمی از انزلی کهنه آباد و محلات جدید تازه آباد نام داشت. زمانی که رابینو در ایران بود این شهر دارای ۷۹۰ دکان، ۳ کاروانسرا و تعداد زیادی انبار یک مدرسه پسرانه و یک مدرسه دختران به روش مدارس اروپائی و هشت مکتبخانه و یک مدرسه روسی و یک مدرسه ارمنی بود.

 پیدایش و سوابق تاریخی بندر انزلی

وجه تسمیه، نام شهر:

نام انزلی  همیشه همانند معمائی مورد توجه همگان خصوصاً اهالی بندر انزلی بوده و هست و در هر فرصتی که پیش آورند درباره آن به بحث می‌نشینند و هر کس بدلخواه و یا بنا به شنیده‌هایش به تعبیر و تفسیر می‌پردازد. در این میان عده‌ای نیز از کلمه انزلی بدشان می‌آید و آنرا زائیده افکار بلشویک‌ها می‌دانند. در حالی که اگر همین عده قدری به خود زحمت بدهند و به بررسی بپردازند خواهند دید که نام انزلی صدها سال جلوتر از انقلاب بلوشیکی بر این شهر نهاده شده است. این نام چرا و در چه تاریخی بر این شهر گذارده شده معلوم نیست و تاریخ سکوت کامل اختیار نموده که تا این تاریخ اطلاعات دقیقی هنوز در دسترس قرار نگرفته است. اما بعدها مدارکی بدست آمده که نمایانگر معمای اسمی این شهر تا حدود گردید. بسیاری از اهالی خصوصاً پیرمردان ما وقتی با این سئوال روبرو می‌شوند که چرا نام این شهر را انزلی نهاده‌اند؟ بلافاصله جواب می‌دهند: